Dysleksja, dysgrafia czy dysortografia to nie mity usprawiedliwiające lenistwo, ale prawdziwe współczesne przypadłości dzieci, które z powodu zmiany stylu życia i sposobów spędzania wolnego czasu skutkują kłopotami w szkole. Jeżeli ktoś ma dzieci w wieku szkolnym, z pewnością nie raz usłyszał od wychowawczyni, że dziecko jest „niezintegrowane”, co w języku nauczycieli oznacza brak integracji sensorycznej. I chociaż każdy zgodzi się ze stwierdzeniem, że to w dzieciństwie, które jest okresem opanowywania nowych i ważnych w życiu umiejętności- rozwój przebiega najintensywniej, sama ta wiedza nie wystarczy, jeśli nie wyciągniemy z niej odpowiednich wniosków. Na szczęście znamy rozwiązanie: Jeśli chcesz wychować mądre dziecko- wyślij je na plac zabaw!
Czytaj też: Przekraczanie linii środkowej
W pierwszych latach życia rosną nie tylko nasze ciał, ale i mózgi.
W teorii do naszego mózgu prowadzi 5 różnych dróg, reprezentujących po jednym zmyśle, z których każdy posiada odrębną reprezentację w mózgu. Ale w świecie rzeczywistym bodźce mają złożony charakter i dochodzą do nas w tym samym czasie. Kiedy dziecko poznaje świat, rozwija więc cały swój mózg, a między neuronami odpowiadającymi za poszczególne zmysły powstaje sieć wzajemnych połączeń i uczących się ze sobą współpracować. Wszystkie bodźce przetwarzane są jednocześnie.
Dzięki podejmowanym aktywnościom, w procesie uczenia się zmienia się ilość połączeń pomiędzy neuronami, tworząc nowe drogi przetwarzania informacji. Istniejące połączenia zostają też wzmocnione. Wszelkie sposoby ułatwiania i wyręczania dziecka zabierają im szanse wykonania tej pracy samodzielnie, przez co ich mózg nie rozwija się i nie uczy się niczego nowego. Rodzice i nauczyciele powinni tworzyć dzieciom warunki do samodzielnego stawiania czoła wyzwaniom i pokonywania trudności, ponieważ nowe czynności aktywizują w mózgach różne struktury odpowiadające innym zmysłom. Wielozmysłowe poznawanie świata zmienia architekturę mózgu, i dlatego jest tak ważne dla rozwoju…
Organ nieużywany zanika- to prawda w przypadku mięśni i mózgu.
Struktury mózgowe są neuroplastyczne, to znaczy, że sprawność naszego mózgu zależy od tego co i jak często robimy. Najwięcej podłączeń neuronalnych występuje u dzieci jeszcze zanim pójdą do szkoły, w wieku 6/7 lat. W zależności od podejmowanych aktywności i zbieranych doświadczeń, ich mózg będzie się zmieniał. Wykorzystywane połączenia są rozbudowywane, podczas gdy te nieużywane są uznawane za niepotrzebne. Najlepiej jeśli dziecko dostanie szansę wykorzystania w praktyce, tego co już potrafi, ponieważ najwięcej nowych połączeń powstaje w czasie dziania.
Ręka jest instrumentem mózgu, czyli nauka przez działanie.
Działanie jest naturalnym sposobem na poznawanie przez dzieci swojego otoczenia. Samodzielne i aktywne operacje na konkretnych przykładach aktywują zupełnie inne struktury niż czytanie opisów i definicji lub oglądanie ilustracji.
Dzieci w swoim rozwoju muszą odkryć związek pomiędzy własną aktywnością, a efektem w postaci odbieranych bodźców. Nie wystarczy obserwacja nowych przedmiotów, dziecko musi mieć okazję wszystkiego dotknąć, spróbować, otworzyć i sprawdzić, w jaki sposób funkcjonuje.
Przy takim związku pomiędzy percepcją i motoryką, mówimy o sprzężeniu zwrotnym. I kiedy dziecko nauczy się w tym samym czasie przetwarzać bodźce dochodzące do różnych zmysłów, czyli bodźce wzrokowe, słuchowe, smakowe, węchowe, dotykowe, ruchowe i kinestetyczne, wtedy jest dobrze „zintegrowane”, ale żeby się tego nauczyć, musi podejmować różnorodne aktywności.
Tymczasem, we współczesnym świecie opanowanym przez nowe technologie, więcej dzieci potrafi już grać w gry komputerowe i operować myszką lub korzystać z aplikacji na smartfonie niż jeździć na rowerze, pływać, a nawet wiązać własne buty. I chociaż można by pomyśleć, że to umiejętności techniczne bardziej przydadzą im się w życiu, nie tylko o to chodzi…
Zanim nauczymy się pisać musimy wiedzieć, jak trzymać długopis.
Wszystko co dzieje się w mózgu i czego uczy się dziecko ma swoją dynamikę i przebiega stopniowo. Opanowanie prostych czynności motorycznych stanowi podstawę przechodzenia do bardziej złożonych zadań. Bez odpowiedniego fundamentu, skomplikowane funkcje percepcyjno-motoryczne, do których należą czytanie i pisanie, nie mają szansy sukcesu.
Nauka wiązania butów wpływa więc nie tylko na małą motorykę i sprawność dłoni, ale jest jednym z etapów rozwoju dla integracji percepcyjno-motorycznej. Wszystkie „podwórkowe zabawy” są też krokiem w kierunku rozwoju bardzo ważnej w matematyce wyobraźni przestrzennej. Uważana przez rodziców za beztroską, zabawa w czasie tzw. faz wrażliwych rozwoju, to praca włożona przez dzieci we wzrost określonych struktur, niezbędnych do osiągnięcia dojrzałości szkolnej.
Starając się zapewnić dzieciom jak najlepszy start w dorosłość i przygotować je do szkolnych wymagań, rodzice podejmują się wielu wyrzeczeń, poświęcają swój czas i oszczędności, aby dzieci mogły uczestniczyć w niezliczonej ilości zajęć, miały dostęp do komputera, laptopa i najnowszych technologicznych gadżetów.
Ale dziecko, które cały swój czas spędza w zamkniętych pomieszczeniach (czy to będzie klasa szkoły językowej, czy własny pokój w którym może korzystać z najnowszej gry edukacyjnej), w tym czasie nie robi fikołków, nie staje na rękach, nie wisi na trzepaku, nie chodzi po równoważni, nie kręci się na huśtawce albo karuzeli i nie robi wielu innych rzeczy, które rozwijają połączenia mózgowie i zapewniają integrację struktur różnych zmysłów.
Kiedyś dzieci miały szansę spróbować wszystkich tych aktywności w czasie zabawy na podwórku, dzisiaj czasy się zmieniły i trudno jest spotkać dzieci bawiące się przy trzepaku, ale możemy im pomóc. Jak to robić? Zapewniając im urozmaicone doświadczenia, np. zabierając je na plac zabaw. Ale o tym już w następnym poście.
Czytaj także: Przydomowy plac zabaw